Zekerheid maakt ons gek
/Als er één man de sociale media absoluut zou mogen domineren, dan zou het wel Nietzshe zijn. Deze filosoof kon meer betekenis formuleren met minder woorden dan gelijk welke andere persoon. Neem nu bijvoorbeeld:
“Het is niet de twijfel, maar de zekerheid die je gek maakt.”
Ga achterover leunen en laat deze zin maar even in je hoofd sudderen.
In ieder geval, in de huidige krankzinnige tijden waar we momenteel in leven was ik de laatste tijd toch veel aan het nadenken over twijfel, zekerheden en waarheden.
Traditioneel zien we de waarheid als iets binair. Of het is er of het is er niet. Juist of fout.
Maar gezien de vloed van epistemische onzekerheid die door het informatietijdperk werd geïntroduceerd, denk ik dat we misschien over waarheden moeten denken in termen van drempels. Het is een spectrum waarbij de mate iets waar is, hoe meer het opschuift op het spectrum en hoe meer je het gelooft. Hoe meer het verschuift naar de andere richting, hoe meer je het wegduwt en ervan uitgaat dat het fout is.
Zo zou er bijvoorbeeld iets “theoretisch plausibel” kunnen zijn - iets leuk om even over na te denken en dat misschien een bepaalde realiteit reflecteert, maar je zal je je leven er niet op wedden.
Andere ideeën die reeds veel onderzoek achter zich hebben, maar nog steeds theorieën zijn, zal je verschuiven naar “waarschijnlijk waar”. Zaken die al generaties aanwezig zijn en keiharde bewijzen achter zich hebben, zal je categoriseren onder “bijna zeker waar.”
Op het uiteinde van het spectrum vind je dan zaken zoals zwaartekracht en thermodynamica, het feit dat je een vader en moeder hebt en alle andere zaken die ondenkbaar niet waar kunnen zijn.
Algemeen gezien zijn we goed in het opwaarts verschuiven op dit spectrum. We zijn er goed in iets aan te nemen dat het waar is om het dan te accepteren dat het waarschijnlijk waar is.
Maar we zijn zeer slecht in het neerdalen op deze schaal. We hebben heel veel moeite met iets dat we als waarheid zagen, nu zullen moeten toegeven dat het misschien toch niet zo was. In tegenstelling, we maken ons sterk alsof we voor onszelf willen bewijzen dat we altijd gelijk hadden.
En dan beginnen de problemen.
Nietzsche had dus gelijk dat het niet de flexibiliteit van gedachten zijn, maar de starheid van gedachten dat de oorzaak is voor irrationaliteit en domheid. Daarom zou het veranderen van gedachten iets bewonderenswaardig moeten zijn, en niet beschamend. Het zou als een succes moeten gezien worden en niet als een faal. Het zou gevierd moeten worden in plaats van geriducaliseerd.
Laten we dit vanaf nu samen afspreken met een lekker glas wijn en klinken op de noodzakelijke-maar-onmogelijke zoektocht naar de waarheid. It’ll be fun.
Hopelijk vond je dit artikel interessant? Bedankt om het te lezen en schrijf gerust jouw commentaar, gedachten en feedback hieronder.